Gdańsk - Brama Wyżynna

Brama Wyżynna - dawniej znana jako „Brama Wysoka” (niem. das Hohe Tor). Za bramą widoczna wieża Katowni gdzie obecnie znajduję Muzeum Bursztynu (ma być przeniesione do remontowanego Wielkiego Młyna). Po lewej stronie widoczna wieża kościoła Mariackiego oraz fragment biura LOT-u (ma zostać rozebrany). Po prawej budynek Narodowego Banku Polskiego (wcześniej siedziba Reichsbankhauptstelle - główna filia Banku Rzeszy).

Do 1895 znajdowała się w ciągu szesnastowiecznych fortyfikacji, pomiędzy Bastionem św. Elżbiety i Bastionem Karowym. Stanowiła główną bramę wjazdową do miasta, otwierającą ciąg tzw. Drogi Królewskiej.

Bramę Wyżynną wybudował w latach 1574–1576 niemiecki architekt Hans Kramer (tzw. bramę wewnętrzną) Drugim autorem, któremu przypisywane jest wybudowanie bramy to famandzki rzeźbiarz i architekt Willem van den Blocke (1588).

Taka też data (1588) widnieje na kolumnach od strony zachodniej.

Widoczne trzy herby: po lewej herb Prus Królewskich, po środku herb Królestwa Polskiego, po prawej herb Gdańska. Na górze figury czterech lwów. Poniżej łacińskie sentencje - po lewej: Sapientissime fiunt quae pro Republica fiunt – „Najmądrzej dzieje się wszystko, co się dzieje dla Rzeczypospolitej”. Po prawej: Civitatib.(us) haec optanda bona maxime Pax Libertas et Concordia – „Dobra najbardziej dla państw pożądane to pokój, wolność, zgoda”.

Na środku piękny Herb Królestwa Polskiego. Łacińska sentencja pod herbem głosi:

Iustitia et Pietas duo sunt Regnorum omnium Fundamenta – „Sprawiedliwość i pobożność to dwie podstawy wszystkich królestw”.

Niektórzy wolą czytać tylko dolny fragment napisu: Rum omnium Fundamenta – „Rum podstawą wszystkiego”, jako tzw. gdański humor twórców.

W 1861 fasada została poddana pracom restauracyjnym, widoczna data i napis Kosch Renov.

Wschodnia strona bramy (od Katowni).

Widok od strony Targu Węglowego.

Trzy półkoliście zamknięte przeloty – środkowy, najwyższy, przeznaczony dla ruchu kołowego, dwa boczne przeznaczone dla ruchu pieszego. Wewnątrz znajduje się Pomorskie Centrum Informacji Turystycznej.

Na elewacji wschodniej, znajduje się płaskorzeźbiony herb Cesarstwa Niemieckiego, dodany w czasach zaborów w 1884.

Gdańsk - kamienna śluza

Śluza Kamienna (Hauptschleuse -Śluza Główna - po 1650 roku Steinschleuse) – powstała na początku XVII wieku jako element fortyfikacji miejskich (patrz mój wpis o Bramie Nizinnej - link). Jest to obiekt hydrotechniczny zbudowany w swym zamyśle do ochrony Gdańska przed powodziami. Znajduje się pomiędzy bastionem Żubr i bastionem Wilk, w miejscu przecięcia się Motławy z dawną fosą miejską (Opływ Motławy).

Budynek z czerwonej cegły (w głębi) to XVIII-wieczny młyn. Kanał zasilający młyńskie koło jest zamknięty (z lewej strony).

Pruski znak poziomu wody z powodzi w kwietniu 1829 r. Podobny znak wodny pokazałem na ścianie spichlerza „Panna” na Ołowiance (link).

Młyn uległ zniszczeniu w trakcie działań wojennych w roku 1945. Planowana jest jego rekonstrukcja i zagospodarowanie na centrum konferencyjne.

Gdańsk, ulica Grodza Kamienna.

Oliwa - Pachołek, dwa zegary słoneczne, młyn

Punkt widokowy "Wzgórze Pachołek" (niem. Pacholkenberg). Kaszubska nazwa Grzëpa Pachôłka. Wzniesienie ma 100,8 m n.p.m. a na szczycie znajduje się stalowa wieża widokowa. Pierwsza wzmianka o tym miejscu datowana jest na 1734. Od 1797 do 1945 r. wzgórze nazywano Carlsberg/Karlsberg (Wzgórze Karola). Na szczyt można się dostać kilkoma ścieżkami. Od ulicy Spacerowej można to uczynić nowymi schodami.

Schodkami na szczyt wieży.

Na pierwszym planie Stara Oliwa, dalej górujący nad cały Trójmiastem jeden z wieżowców kompleksu Olivia Business Center (wysokość 180 metrów). Na jego 32 piętrze znajduje się taras widokowy i restauracja. Dalej widoczne kominy elektrociepłowni.

 Archikatedra Oliwska. Za nią budynek palmiarni (wciąż w remoncie).

Wieżowce i kościół (tzw. "okrąglak") na Gdańskim Przymorzu. W oddali widać suwnice terminala kontenerowego DCT Gdańsk (ang. Deepwater Container Terminal Gdańsk) na Gdańskich Stogach. Obecnie jest to największy polski terminal kontenerowy.

Gdańsk Przymorze i Letnica.

Hala widowiskowo-sportowa Ergo Arena na granicy Gdańska i Sopotu.

"Falowiec" (jeden ze słynnych bloków PRL-u) a dalej wejście do portu Gdańsk.

Widok na Zatokę Gdańską. Widać też kawałek Mierzei Helskiej i Juratę.

Stara zabudowa.

Dom Bramny z zegarem słonecznym. Historyczne nazwy to: Brama Klasztorna lub Brama Wielka. 

Kiedyś było to główne wejście na teren opactwa cystersów. W czasach wielkiej epidemii z początku XVIII wieku  mieścił się tu lazaret prowadzony przez mnichów z opactwa. Wtedy na budynek mówiono Dom Zarazy. 

Zegar prawdopodobnie pochodzi z XVIII wieku. Jest mocno nadszarpnięty zębem czasu.

Ciekawostką jest, że na tym samym budynku znajduje się drugi zegar słoneczny. 

Młyn Oliwski nad potokiem Oliwskim znajduje się przy ul. Spacerowej. Wybudowany został w XVI wieku. 

Komisariat Generalny RP w Wolnym Mieście Gdańsku

Ulica Nowe Ogrody (niem. Neugarten). Od 1945 roku kolejne nazwy ulicy to: Nowy Świat, Świerczewskiego. Historyczną nazwę powrócono w latach 90 ubiegłego wieku. Na pierwszym planie budynek Komendy Miejskiej Policji (Nowe Ogrody 27) wraz z aresztem śledczym. Zabytkowy gmach zbudowany w latach 1911-13, przed wojną zajmowany kolejno przez Weichselstrombauverwaltung (Zarząd Budowy i Regulacji Wisły), Komisariat Generalny RP (1921-1939) oraz Gestapo. Dalej w ciągu ulicy znajduje się Sąd Apelacyjny (Nowe Ogrody 28/29) oraz Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe i Sąd Okręgowy (Nowe Ogrody 30/34) oddany do użytku 29 października 1910.

"Jedliny 102" - bunkier oddziału AK

Przy głównej drodze między Śliwicami, a Wielkim Gacnie znajduje się tablica informująca o pozostałościach bunkru AK - Jedliny 102. W samym obozowisku ziemnym znajduje się pomnik upamiętniający garnizon borów tucholskich. Działały na tym terenie grupy konspiracyjne, które potem zasilały oddziały partyzanckie „Gryfa Pomorskiego” i Armii Krajowej. W 1944 r. nasilił swoją działalność oddział „Jedliny-102” AK pod dowództwem por. Jana Sznajdera „Dęba”. Największym osiągnięciem działalności wywiadowczej „Jedliny” było rozpoznanie w okolicach Wierzchucina znajdującej się tam wyrzutni rakiet V-1 i V-2 która miała przesądzić o losach wojny. W lutym 1945 r. ofensywa wojsk radzieckich spowodowała wycofanie się wojsk niemieckich, a odddział partyzancki wpadł w ręce NKWD (polskaniezwykla.pl).